Odpowiedzi na pytania
Osoba, która zakupiła i przeczytała moją książkę „Żywienie niskowęglowodanowe i suplementacja w ciąży” może zwrócić się do mnie o poradę lub konsultację, przesyłając e-mail na adres wydawnictwo@tomaszdangel.pl . Porad i konsultacji udzielam wyłącznie w formie pisemnej drogą e-mailową.
Oświadczam, że jako lekarz, jestem zobowiązany ustawowo do zachowania w tajemnicy informacji związanych z pacjentem, a uzyskanych w związku z wykonywaniem zawodu. Ponadto nie mogę podać do publicznej wiadomości danych umożliwiających identyfikację pacjenta bez jego zgody. (Ustawa o zawodach lekarza i lekarza dentysty, art. 40)
Wobec powyższego będę odpowiadał wyłącznie na maile napisane przez osobę, której porada osobiście dotyczy i wysłane z jej skrzynki.
Nie zajmuję się prowadzeniem ciąży, ponieważ nie jestem specjalistą w dziedzinie położnictwa i ginekologii. Udzielam wyłącznie porad i konsultacji dotyczących żywienia niskowęglowodanowego i suplementacji.
Dr hab. n. med. Tomasz Dangel
Doustny test tolerancji glukozy 75 OGTT
Jeśli test OGTT jest wykonywany bez pełnego zrozumienia lub przestrzegania określonego protokołu przygotowania i przeprowadzania, może prowadzić do wyników fałszywie dodatnich, stresu pacjenta i potencjalnie błędnej diagnozy cukrzycy.
Instrukcja przygotowania do OGTT
- Co najmniej 3 dni „nieograniczonej diety” (spożycie węglowodanów od umiarkowanego do wysokiego), zawierającej >150 g węglowodanów dziennie
- Idealnie plan posiłków powinien składać się z 3 posiłków dziennie zawierających co najmniej 50 g węglowodanów na posiłek
- Co chyba najważniejsze, ostatni posiłek wieczorem przed testem na czczo powinien zawierać co najmniej 50 g węglowodanów
- Zgodnie z zaleceniami WHO „test powinien być poprzedzony całonocnym postem trwającym 10–16 godzin, podczas którego można pić wodę”
Istnieje ryzyko błędnej diagnozy upośledzonej tolerancji glukozy po spożyciu tylko jednego niskowęglowodanowego posiłku wieczorem przed badaniem OGTT.
Bardzo niska konsumpcja węglowodanów powoduje, że u zdrowego człowieka (bez cukrzycy lub stanu przedcukrzycowego) wynik OGTT jest „nieprawidłowy”, ponieważ wykazuje insulinooporność i upośledzoną tolerancję glukozy (IR/IGT). Ten sam efekt występuje u szczurów. Pogląd przypisujący IR/IGT wyłącznie patologiczny charakter jest stereotypem. Okazuje się bowiem, że w opisanych powyżej warunkach restrykcji węglowodanów w diecie (< 12 g/d), IR/IGT jest fizjologiczną reakcją na spożycie dużej dawki glukozy lub posiłek bogaty w węglowodany o wysokim indeksie glikemicznym.
Kinzig KP, Honors MA, Hargrave SL. Insulin sensitivity and glucose tolerance are altered by maintenance on a ketogenic diet. Endocrinology 2010; 151: 3105-3114. LINK do źródła
Bielohuby M, Sisley S, Sandoval D et al. Impaired glucose tolerance in rats fed low-carbohydrate, high-fat diets. Am J Physiol Endocrinol Metab 2013; 305: E1059-1070. LINK do źródła
Caminhotto RdeO, Lima FB. Impaired glucose tolerance in low-carbohydrate diet: maybe only a physiological state. Am J Physiol Endocrinol Metab 2013; 305:E1521. LINK do źródła
Czynnikiem, który powoduje IR/IGT w warunkach restrykcji węglowodanów jest ciało ketonowe – kwas β-hydroksymasłowy (BHB). Reakcja IR/IGT jest proporcjonalna do stężenia BHB i odwracalna. W komórkach mięśni myszy i szczurów rozpoczyna się po 6-9,5 godzinach po podaniu BHB i osiąga maksimum po 19,5 godzinach. Po odstawieniu BHB utrzymuje się jeszcze przez 6 godzin i ustępuje po 8 godzinach.
Yamada T, Zhang S-J, Westerblad H et al. β-Hydroxybutyrate inhibits insulin-mediated glucose transport in mouse oxidative muscle. Am J Physiol Endocrinol Metab 2010; 299: E364–E373. LINK do źródła
Tardif A, Julien N, Pelletier A et al. Chronic exposure to β-hydroxybutyrate impairs insulin action in primary cultures of adult cardiomyocytes. Am J Physiol Endocrinol Metab 2001; 281: E1205–E1212. LINK do źródła
Zastosowanie restrykcji węglowodanów (dieta ketogenna) u myszy z cukrzycą powoduje odwrotny efekt, w postaci zwiększenia wrażliwości na insulinę i poprawy tolerancji glukozy. Jest to prawdopodobnie również efekt działania BHB, który zwiększa insulinowrażliwość i poprawia transport glukozy w adipocytach (komórki tkanki tłuszczowej) szczurów.
Zhang Q, Xu L, Xia J et al. Treatment of diabetic mice with a combination of ketogenic diet and aerobic exercise via modulations of PPARs Gene Programs. PPAR Research 2018; Article ID 4827643. LINK do źródła
Green A, Bustillos DP, Misbin RI. β -hydroxybutyrate increases the insulin sensitivity of adipocyte glucose transport at a postreceptor level. Diabetes 1984; 33: 1045-50. LINK do źródła
Mamy więc do czynienia z pozornym paradoksem:
- dieta ketogenna u osób zdrowych powoduje insulinooporność i upośledzoną tolerancję glukozy (nie powodując oczywiście cukrzycy),
- a u chorych na cukrzycę, przeciwnie, zwiększa wrażliwość na insulinę i poprawia tolerancję glukozy, czyli leczy zaburzenia metaboliczne cukrzycy typu 2.
Pseudocukrzyca spowodowana dietą ketogenną lub głodówką
Wykazano, że u kobiet w 24-28 tygodniu ciąży, reagujących hiperglikemią na doustne podanie 50 g glukozy, już po 60 minutach od jej podania wzrastają wskaźniki stresu oksydacyjnego.
Mertoğlu C, Gunay M, Siranli G et al. The effect of the 50 g glucose challenge test on the thiol/disulfide homeostasis in pregnancy. Fetal Pediatr Pathol 2018 Apr 25: 1-10. LINK do źródła
Mój wniosek z tego badania:
Testy OGTT u zdrowych kobiet ciężarnych są niepotrzebne, a u insulinoopornych szkodliwe (!), ponieważ powodują stres oksydacyjny. Z tego powodu nie powinny być wykonywane, szczególnie w 1. trymestrze.
Podsumowanie
Osoby zdrowe, które odżywiają się niskowęglowodanowo, nie powinny wykonywać doustnego testu obciążenia glukozą, ponieważ jego wynik będzie nieprawidłowy i postawiona zostanie błędna diagnoza cukrzycy. Dotyczy to również kobiet w ciąży, u których w ten sposób rozpoznaje się błędnie cukrzycę ciążową i proponuje leczenie insuliną.
Kobieta w ciąży, która nie chce wykonać tego testu może powołać się na artykuł 16. Ustawy o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta, który mówi, że pacjent ma prawo do wyrażenia zgody na udzielenie określonych świadczeń zdrowotnych lub odmowy takiej zgody, po uzyskaniu informacji w zakresie określonym w art. 9.
Opracowanie:
Dr hab. n. med. Tomasz Dangel
28.10.2022
Witamina A w ciąży
Witamina A w nadmiarze jest toksyczna. W ciąży zwiększa ryzyko wad wrodzonych.
Norma RDA witaminy A w ciąży – 770 μg/d. RDA (Recommended Dietary Allowances) zalecane spożycie – pokrywa zapotrzebowanie ok. 97,5% zdrowych, prawidłowo odżywionych osób.
WHO: w ciąży nie przekraczać 3000 μg/d witaminy A. LINK do źródła
Autorzy poniższego artykułu uważają, że bezpieczna dawka witaminy A u kobiet w ciąży to 9000 μg/d.
“Periconceptional vitamin A use: How much is teratogenic?” LINK do źródła
Zawartość witaminy A w żywności [ekwiwalent retinolu μg/100g]
Produkty pochodzenia zwierzęcego
- tran 30 000
- wątroba cielęca 22 000
- wątroba wołowa 14 400
- wątroba wieprzowa 13 000
- węgorz wędzony 940
- jaja 272
- żółtko 886
- masło extra 814
- sery dojrzewające 200-500
Produkty roślinne
- marchew 1656
- nać pietruszki 902
- szpinak 707
- boćwina 670
- czerwona papryka 528
- morele 254
Podsumowanie
- W ciąży nie przekraczać 9000 μg/d witaminy A.
- Zamiast tranu (jako źródła kwasów omega-3) lepiej stosować Tranol Visanto, który nie zawiera witaminy A.
- Raz w tygodniu spożywać wątrobę wieprzową (jako źródło żelaza); nie spożywać wątroby cielęcej i wołowej.
- Nie przyjmować preparatów multiwitaminowych z witaminą A.
- Nie spożywać marchwi.
Opracowanie:
Dr hab. n. med. Tomasz Dangel
28.10.2022
Kobieta, która odżywia się niskowęglowodanowo, nie powinna zwiększać spożycia węglowodanów w 1. trymestrze ciąży, ponieważ konsumpcja glukozy przez płód i łożysko jest w tym okresie bardzo mała. Zaczyna ona wzrastać stopniowo dopiero od 17. tygodnia ciąży.
Konsumpcja glukozy przez płód i łożysko
Tydzień ciąży | 17. | 28. | 39. |
Masa płodu [g] | 181 | 1210 | 3435 |
Masa łożyska [g] | 110 | 371 | 665 |
Konsumpcja glukozy przez płód i łożysko [g/24h]* | 5 | 27 | 72 |
*Wg Zamudio et al. [2010] konsumpcja glukozy przez płód – 17,8 g/kg/24h Link do źródła
*Wg Magnusson et al. [2004] konsumpcja glukozy przez łożysko – 15,6 g/kg/24h Link do źródła
Podsumowanie
- Do 16. tygodnia ciąży należy utrzymać ograniczenie węglowodanów (tak jak przed ciążą).
- Od 17. tygodnia ciąży należy stopniowo zwiększać spożycie węglowodanów wg. schematu podanego w książce (str. 88).
Opracowanie:
Dr hab. n. med. Tomasz Dangel
1.11.2022